Payız və qış yaxınlaşdıqca bir çox insanın iştahı artır, xüsusilə də şirin, yağlı və yüksək kalorili yeməklərə qarşı meyil güclənir. Foodinfo.az-ın Championat.com-a istinadən verdiyi məlumata görə, bu hal sadəcə iradə zəifliyi deyil, orqanizmin soyuğa qarşı təbii bioloji reaksiyasıdır.
Endokrinoloq və dietoloq Ülviyyə Quluzadənin sözlərinə görə, soyuq hava zamanı bədən özünü qızdırmaq üçün əlavə enerji sərf edir və bunun nəticəsində güclü aclıq siqnalları yaranır. Bu o deməkdir ki, orqanizm enerji ehtiyatlarını bərpa etməyə çalışır. Məhz buna görə insan beynində “hiss etmədən” daha kalorili qidalara üstünlük verilir.
Mütəxəssis bildirir ki, soyuq həm də iştahanı tənzimləyən hormonlara təsir edir. Leptin (toxluq hormonu) müvəqqəti olaraq zəifləyir, qrelin (aclıq hormonu) isə arta bilər. Üstəlik, payız-qış aylarında serotonin səviyyəsi azalır, bu da əhvalın düşməsinə və şirniyyata olan istəyi artırmağa səbəb olur.
Quluzadə qeyd edir ki, yüksək kalorili yeməyə yönəlmək əslində qədim evolyusion sağ qalma mexanizmidir: “Beyin hələ də belə düşünür: soyuqdur → enerji ehtiyatı yaratmaq lazımdır”. Lakin bu instinktə nəzarətsiz şəkildə tabe olmaq təhlükəlidir.
Mütəxəssis xəbərdarlıq edir ki, həddindən artıq yemək nəticəsində yalnız çəki artımı deyil, visseral yağ yığılması, qanda şəkərin yüksəlməsi, xolesterinin artması və payız depressiyasının dərinləşməsi kimi problemlər yarana bilər.
Bəs bununla necə mübarizə aparmaq olar?
Zülallı və lifli qidaları artırmaq
Kompleks karbohidratlara üstünlük vermək (qarabaşaq, yulaf, tam taxıl)
İsti, lakin sağlam yeməklər hazırlamaq
Yüksək şəkərli “tez enerji verən” qidalardan uzaq durmaq
Yuxu və gün işığı rejimini qorumaq
Fiziki aktivliyi azaltmamaq
Ekspertin fikrincə, düzgün qidalanma vərdişləri formalaşdırılarsa, soyuq mövsümdə iştahı idarə etmək mümkündür və orqanizm sağlam şəkildə enerji alır, özünü daha balanslı hiss edir.
