Qida insan həyatında mühüm rol oynasa da, qida təhlükəsizliyi və qida çatışmazlığı tarix boyu və müxtəlif ölkələrdə bəşəriyyətin üzləşdiyi problemlərdən biri olmuşdur. Bu, xüsusilə müharibə dövründə baş verir. Təbii ki, iqlim dəyişikliyi və quraqlıq və kəndlərdən şəhər kənarına miqrasiya, işsizlik, ərzaq məhsullarının qiymətinin artması ilə əlaqədar əlçatanlığın azalması kimi amillər nəzərə alınmasa, aclıqdan ölmə ehtimalına, müxtəlif formalara gətirib çıxarır. Uşaqların boyunun qısa olması və arıqlaması və s. formasında qeyri-kafi qidalanmanın artması, qidalanmada həmişə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu hal bütün ölkələrdə mövcuddur və dövlət adamları həmişə ərzaq təhlükəsizliyini yaradan şəraiti təmin etməyə çalışırlar.
Foodinfo.az xəbər verir ki, həyat tərzinin qida nümunəsi ilə birbaşa əlaqəsi var, bu səbəbdən son on ildə həyatın modernləşməsi ilə qidalanma modeli də dəyişmiş və qeyri-sağlamlaşmaya doğru irəliləmişdir. Bu o deməkdir ki, bu gün insanların, xüsusən də uşaqların fast food istehlakına marağı artıb və bu da bir çox xəstəliklərin yayılmasına səbəb olur. Çünki bu qidalar kalori, yağ və duzun sıxlığına görə piylənmə və artıq çəkililiyin əsas səbəbidir.
Bu insanlarda yüksək qan təzyiqi, şəkər və yağ artımına səbəb olur ki, bu da bir insanın ürək-damar xəstəlikləri, xərçəng və həzm problemləri kimi xəstəliklərdən əziyyət çəkmə şansını artırır.
Bu problemi həll etmək üçün xüsusilə uşaqların qidalanmasına nəzarət etmək, ailələrin istehlak modellərini dəyişdirmək lazımdır. Həmçinin fast food əvəzinə yüngül və ənənəvi qidaların əvəzlənməsi insanları istənilən xəstəlikdən qoruya bilər və bu məsələlərə əməl olunması cəmiyyətin əsas hədəflərindən olmalıdır.
Qida təhlükəsizliyinin mənası mikrob, fiziki və kimyəvi çirklənmə nəticəsində yaranan xəstəliklərə yoluxma riski ən az olan qida məhsullarını araşdırmaq, hazırlamaq və saxlamaqdır. Başqa sözlə desək, qida təhlükəsizliyi cəmiyyətin insanlarının istifadə etdiyi qidanın tam sağlam olmasını və mikrob, parazitar və ya kimyəvi çirklənmə daxil ola biləcək hər hansı çirklənmədən təmiz olmasını təmin etmək deməkdir.
Elmi araşdırmalar göstərir ki, son onilliklərdə texnologiyanın inkişafı və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə qida istehsalında əlavələrin, pestisidlərin, antibiotiklərin və hormonların istifadəsinin artması ilə insan sağlamlığına danılmaz mənfi təsirlər olmuşdur. Bu çirklənmələrə və xəstəliklərə hər cür anadangəlmə anomaliyaların baş verməsi və müxtəlif növ xərçəng növlərinin sunamisinin yaradılması və son on ildə xəstəliklərin yükünün əhəmiyyətli dərəcədə artması daxildir. Statistikaya görə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə qida zəhərlənməsi halları sənayeləşmiş ölkələrlə müqayisədə 13% çoxdur.
Həmçinin, qida təhlükəsizliyi üçün yeni təhdidlər daim ortaya çıxır və qida istehsalı, paylanması və istehlakında dəyişikliklər, ətraf mühitdəki dəyişikliklər, yeni və ortaya çıxan patogenlər qida antimikrob müqavimətinə meydan oxuyur.
Buna görə də, qida təhlükəsizliyi getdikcə qloballaşır və qida təhlükəsizliyi sistemlərinin gücləndirilməsi zərurəti ölkələr arasında daha aydın görünür. Məhz bu səbəbdən Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı 2015-ci ildə “fermadan boşqaba” qida təhlükəsizliyinin təkmilləşdirilməsini təşviq etmək üçün öz şüarını qəbul etdi. İstənilən halda, qida təhlükəsizliyinə nəzarət məsələsi hökumətlərdə müvafiq qurumların əsas və xas vəzifələrindən biridir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı qida yoluxucu xəstəliklərin qarşısının alınmasında, aşkarlanmasında və baş verənlərə reaksiya verməkdə kömək edir. Bu baxımdan reseptlər və qida qanunları ilə bir sıra standartlar, təlimatlar və beynəlxalq qanunlar əsas qida proseslərini əhatə edir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı ilə birlikdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) qlobal informasiya şəbəkəsi vasitəsilə ölkələri qida təhlükəsizliyi ilə bağlı xəbərdar edir.
Şəbnəm
