Müəyyən edilib ki, yuxu zamanı tənəffüsün kəsilməsi yeniyetmələrin beyninin öyrənmə və yaddaş üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən hissələrinin nazikləşməsinə və ya iltihablanmasına səbəb ola bilər.
Foodinfo.az-ın məlumatına görə, obez olaraq xarakterizə edilən uşaqların təxminən yarısında obstruktiv yuxu apnesi ola bilər. Bu yuxu zamanı tənəffüs yollarını ara-sıra bağlayan və qısa müddət ərzində qana daxil olan oksigen miqdarını azaldan vəziyyətdir.
Nəticədə orqanizmin və beynin oksigensiz qaldığı hipoksiya yuxu pozğunluğu, öyrənmə, diqqət və yaddaş problemlərinə, hiperaktivlik kimi davranış problemlərinə səbəb ola bilər.
Nyu York Uşaq Xəstəxanasının həkimi yuxu apnesinin yeniyetmələrin beynini dəyişib-dəyişdirmədiyini öyrənmək istəyib. Arens tədqiqatçılar qrupu ilə birlikdə 130-a yaxın artıq çəkili və ya obez yeniyetməni müayinə edib və gecə boyu onların yuxusuna nəzarət edib. Demək olar ki, yarısına yeni yuxu apnesi diaqnozu qoyulub və heç biri əvvəllər bu vəziyyətdən müalicə olunmayıb.
Tədqiqat iştirakçılarının hər biri beynin qərar qəbul etmə, öyrənmə və yaddaş kimi yüksək səviyyəli düşüncədən məsul olan iki sahəsi olan korteks və hipokampusun strukturunu araşdırmaq üçün MRT müayinəsindən keçib.
Bu araşdırmanın nəticələri göstərib ki, yuxu apnesi olan yeniyetmələrin beyinlərində yuxarı sağ parietal bölgədə beyin qabığı nəzarət qrupu ilə müqayisədə xeyli incədir. Yuxu apnesinin simptomları nə qədər ağır olarsa, beynin bu sahəsi bir o qədər incə görünür.
Sağ üstün parietal sahə beynin aşağı arxa hissəsində yerləşir və xatirələrin və sensor məlumatların işlənməsi üçün vacibdir. Tədqiqatçılar deyirlər ki, bu sahənin incəlməsi yeniyetmələrin bilişsəl inkişafına təsir göstərə bilər.
Həmçinin yuxu apnesi olan yeniyetmələrdə hipokampusun həcmi nəzarət qrupuna nisbətən daha çox olub və bu fərq yuxu apnesinin şiddəti ilə artıb. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu problem beyindəki şişlik və iltihabdan qaynaqlanır. Beynin bu sahəsinin zədələnməsi diqqət çatışmazlığı hiperaktivlik pozuqluğu (DEHB) olan yeniyetmələrdə də müşahidə edilmişdir və autizm spektri pozğunluğu ilə əlaqəli ola bilər.
Bunun simptomlarından biri xoruldamadır və uşaqların təxminən 20 faizi xoruldadığı halda, yeniyetmələrin yalnız 1-6 faizində yuxu apnesi və ya yuxu ilə bağlı digər tənəffüs pozğunluqları var. Yuxu zamanı təsbit edilə bilən yuxu apnesinin digər xəbərdarlıq əlamətlərinə nəfəs darlığı və ya xoruldama, tərləmə və ya narahatlıq, qeyri-adi mövqelərdə yatmaq və ya burun əvəzinə ağızdan nəfəs almaq daxildir. Yuxu apnesi olan uşaqlar gün ərzində yorğunluq, baş ağrısı, iştahsızlıq və ya burun tıkanıklığı ilə qarşılaşa bilər.
Yuxu apnesi allergiyası və ya saman qızdırması, kiçik çənə və ya düz üzlü uşaqlarda və ya Daun sindromu kimi xəstəlikləri olan uşaqlarda da ola bilər. Yuxu apnesi üçün müalicələrə kilolu və ya obez uşaqlar üçün kilo itkisi, allergiya müalicəsi və ya gecə hava yolunu açıq saxlayan davamlı müsbət hava yolu təzyiqi (CPAP) maşınının istifadəsi daxil ola bilər.
Şəbnəm
