Oynaqların iltihabı kimi tanınan artrit oynaqlarda yanma, qızartı, ağrı və şişkinlik kimi simptomların olmasıdır. Oynaqlar sümükləri bir yerdə saxlayan və bədənin hərəkətini təmin edən strukturlardır, ona görə də bu nahiyədəki iltihablar insanın hərəkət etmə qabiliyyətinə də təsir edir. Bu günə qədər aparılan araşdırmalar qidalanmanın həyat keyfiyyətini aşağı salan bu xroniki xəstəliyin idarə olunmasında çox mühüm rol oynadığını müəyyən edib.

 Foodinfo.az xəbər verir ki, iltihab bədənin normal olaraq xəsarət və xəstəliklərdən qorunmaq üçün istehsal etdiyi bir reaksiyadır. Lakin bu proses uzandıqda müxtəlif xroniki əlamətlər yaranır. Artritdə də müşahidə olunan bu vəziyyət üçün iltihab əleyhinə qidalanma oynaq ağrılarını azaldır və xəstəliyin gedişatını ləngidir. Artrit xəstələri iltihabı tətikləyən bəzi qidalardan qaçınmalı və bunun əvəzinə antiinflamatuar qidalanmanı həyat tərzinə çevirməlidirlər. Bundan əlavə, bədəndəki artıq yağ iltihabı artıran "sitokinlərin" ifrazını artırdığından artrit xəstələri diyetoloq rəhbərliyi ilə ideal çəkilərinə çatmalıdırlar.

Artrit xəstələri necə qidalanmalıdır?

Bədəndə iltihabı azaldan qidalanma modeli olan antiinflamatuar pəhriz artritin müalicəsində ən təsirli pəhrizdir. Bu pəhriz meyvə, tərəvəz, paxlalılar, yağlı toxumlar kimi bitki mənşəli qidaların və toyuq, balıq kimi heyvan mənşəli qidaların istehlakının artırılmasıdır. Bu, emal olunmuş qidaların və şəkərin istehlakını azaltmaq məqsədi daşıyır.

İltihab əleyhinə pəhrizin ən vacib komponentlərindən biri olan omeqa-3 yağ turşuları oynaqlarda şişkinliyi, həssaslığı və ağrıları azaldır. Bu yağ somon, sardina və siyənək kimi balıqlarda çox olur. Tədqiqatlar göstərdi ki, həftədə ən azı iki dəfə balıq istehlak edən artrit xəstələri balıq istehlak etməyənlərə nisbətən daha yüngül xəstəlik əlamətlərinə malikdir. Kifayət qədər balıq istehlak edə bilməyən insanlar omeqa-3 əlavələrini mütəxəssis nəzarəti altında qəbul etməlidirlər.

Günəbaxan yağında bol olan omeqa-6 yağ turşuları orqanizmdə iltihabı artırır. Əvəzində artrit xəstələri yeməklərdə mono doymamış yağ turşuları olan zeytun yağı istifadə etdikdə simptomlarını yaxşılaşdırmaq üçün böyük bir addım atırlar.

C vitamini həm bədəndəki iltihabı azaltmaqda, həm də oynaqların sağlamlığını qorumaqda təsirlidir. Sitrus meyvələri, kivi və çiy yarpaqlı tərəvəzlər C vitamini ilə zəngindir. Hər yeməyə bol limonlu bir salat daxil etmək və gündə 2 porsiya meyvə istehlak etməklə kifayət qədər C vitamini əldə etmək mümkündür.

Böyürtkən və çiyələk kimi qırmızı-bənövşəyi meyvələrdə iltihab əleyhinə birləşmə olan antosiyanin var. Buna görə də hər gün 1-2 porsiya qırmızı-bənövşəyi rəngli meyvələr istehlak edilməlidir.

Papain və bromelain kimi proteolitik fermentləri ehtiva edən papaya, manqo və ananas kimi meyvələr də artrit xəstələrinin simptomlarını yaxşılaşdırmaqda təsirli olur.

Lifli qidalar orqanizmdə iltihabın göstəricisi olan CRP səviyyəsini aşağı saldığından pəhrizə liflə zəngin paxlalılar da əlavə edilməlidir. Paxlalılar həmçinin oynaq sağlamlığı üçün vacib olan çoxlu mineral ehtiva edir.

Yaşıl çayda olan EGCG güclü antioksidant xüsusiyyətlərə malikdir. Bu tərkib hissəsi birgə zədələnməyə səbəb olan molekulların istehsalını maneə törədir. Gündə 2 stəkan yaşıl çay limonla birlikdə istehlak edilə bilər ki, bu da EGCG-nin orqanizmdə udulmasını artırır.

Zəncəfil, zərdəçal və qara bibər hər gün yeməklərə və ya qatığa əlavə edilərək istehlak edilməlidir. Zərdəçal qara bibərlə birlikdə istehlak edildikdə bədən tərəfindən daha çox əmilir.

Qidalardan kafi miqdarda ala bilmədiyimiz D vitamini sümük və oynaq sağlamlığında çox əhəmiyyətli rol oynayır. Bir şəxsdə D vitamini çatışmazlığı varsa, həkim tərəfindən əlavələr təyin edilməlidir.

Artrit zamanı qaçınılması lazım olan qidalar:

1. Şəkər əlavələri

Şəkər qəbulunu məhdudlaşdırmaq əslində hər kəs üçün faydalıdır. Bununla belə, artritli insanlar ketçup, salat sarğı, dondurma və soda kimi qidalarda olan əlavə şəkərdən çəkinməlidirlər. 

2. Emal edilmiş və qırmızı ət

Bəzi tədqiqatlar qırmızı ət və işlənmiş ətin də artrit simptomlarını artıra biləcəyini qeyd edirlər. Məsələn, çox işlənmiş və qırmızı ət istehlak edən insanlarda daha yüksək səviyyələrdə interleykin-6 və homosistein ola bilər. 2019-cu il araşdırması belə nəticəyə gəldi ki, qırmızı ət daxil olmayan bitki əsaslı pəhrizlər artrit simptomlarını yaxşılaşdıra bilər. Xüsusilə işlənmiş ət iltihabı daha çox artırır.

3. Tərkibində gluten olan qidalar

Gluten buğda, arpa, çovdar və digər taxıllarda olan zülallar qrupudur. Bəzi tədqiqatlar bunu artan iltihabla əlaqələndirərək glutensiz bir pəhrizin artrit simptomlarını yüngülləşdirə biləcəyini təklif edib. Çölyak xəstəliyi olan insanlarda revmatoid artrit riski çölyak xəstəliyi olmayanlara nisbətən daha yüksəkdir.

4. İşlənmiş ş qidalar

 Fast food, səhər yeməyi taxılları və bişmiş məmulatlar kimi ultra emal edilmiş məhsullar adətən zərif taxıllarda, əlavə edilmiş şəkərdə, konservantlarda, fruktozada və digər potensial iltihablı maddələrdə yüksək olur, bunların hamısı artrit simptomlarını pisləşdirə bilər. Tədqiqatlar göstərir ki, yüksək dərəcədə işlənmiş qidalar iltihab və piylənməyə kömək etməklə RA riskinizi artıra bilər ki, bu da RA üçün risk faktorudur. Eyni zamanda işlənmiş qidalar ümumi sağlamlığınıza mənfi təsir göstərir və digər xəstəliklərə yoluxma riskini çoxaldır.

5. Bəzi bitki yağları

Sağlamlıq üçün vacib olan yağlar da balanssız iltihab riskini artıra bilər. Omeqa-3 yağlı balıqlarda, yağlı toxumlarda və yaşıl tərəvəzlərdə, omeqa-6 isə marqarinlərdə, bitki yağlarında və qarğıdalı və aspir kimi yemək yağlarında olur. Bu növ yağlar arasında tarazlığın qorunması artrit simptomlarını yaxşılaşdıra bilər. 

6. Duzlu qidalar

Duzun azaldılması artritli insanlar üçün yaxşı ola bilər. Duzu yüksək olan qidalara karides, konserv şorbası, pizza, bəzi pendirlər, işlənmiş ətlər və bir çox digər emal məhsulları daxildir. 2019-cu ildə siçan üzərində aparılan bir araşdırma yüksək duzlu pəhriz istehlak edən siçanlarda artritin daha az duz ehtiva edən siçanlara nisbətən daha ağır olduğunu göstərdi.

Şəkər və tərkibində şəkər, rafine karbohidratlar, trans yağlar, doymuş yağlar, duz, spirt, purinlə zəngin qidalar və omeqa 6 yağ turşuları olan bütün qidalar artrit xəstələrinin qaçınması lazım olan qidalar arasındadır.