Çölyak həzm sisteminin qlüten adlı bir proteinə qarşı yüksək həssaslıq reaksiyası ilə xarakterizə olunan bir otoimmün xəstəlikdir. Gluten buğda, arpa, çovdar və yulaf kimi taxıllarda olan zülalların qarışığıdır. Bu protein qarışığı bişmiş məhsullarda yapışqanlıq və elastiklik təmin edir. Gluten xüsusilə çörək, makaron, tortlar, biskvitlər, pizzalar və bir çox hazır qida məhsullarında olur. Gluten kiçik bağırsağın selikli qişasına zərər verə biləcək bir reaksiyaya səbəb olur. 

Foodinfo.az xəbər verir ki, ümumi simptomlara qarın ağrısı, ishal, kilo itkisi, yorğunluq daxildir. Bəzi xəstələrdə tipik həzm simptomları görünsə də, digərləri dəri, sinir sistemi və ya digər sistemlərə də təsir edən geniş spektrli simptomlarla qarşılaşa bilər. Diaqnoz adətən qan testləri və nazik bağırsaq biopsiyası ilə qoyulur. Müalicə qlütensiz pəhriz ilə mümkündür. 

Çölyak xəstəliyi təkcə fiziki deyil həm də emosional və sosial həyata əhəmiyyətli təsir göstərir. Glutensiz pəhrizdən sonra gündəlik həyatda çətinliklər və sosial fəaliyyətlərdə məhdudiyyətlər ola bilər. Bu, xəstələrin və onların ailələrinin stress səviyyələrini artırır və sosial izolyasiyaya səbəb olur.

Qlütensiz məhsulların çox vaxt digər qidalardan daha bahalı olması maliyyə stressi də yarada bilir. Fərdlər həyatlarının bir aspektinə nəzarət etmək üçün daim öz pəhrizlərini izləməlidirlər. Xəstəliyin uzun müddətli idarə olunması bəzi fərdlərdə narahatlıq və depressiya kimi emosional problemlərə, ailə daxilində bəzi gərginliyə səbəb ola bilər.

Tərkibində qlüten olan qidalar aşağıdakılardır:

1. Buğda

2. Arpa

3. Çovdar

4. Yulaf

5. İşlənmiş məhsullar

6. Hazır şorbalar, şorba qarışıqları, souslar, bulkalar, tortlar, salam, kolbasa, vetçina kimi emal edilmiş ət məhsulları

6. Souslar və ədviyyatlar

7. Desertlər və qəlyanaltılar

8. Dondurulmuş qidalar