Siqaretin fiziki sağlamlığa çoxlu zərərləri var və yəqin ki, siz bu zərərlər haqqında çox eşitmisiniz. Bir çox siqaret çəkənlər buraxmağa qərar verirlər, lakin siqareti tərgitmək düşündüyünüzdən daha çətindir. Əgər siz də siqareti atıb daha sağlam həyat sürməyi planlaşdırırsınızsa, Foodinfo.az-ın bu məqaləsini oxuya bilərsiniz.
Siqareti niyə tərk etməliyik?
Siqareti tərgitməyin bir çox səbəbi var, onlardan ən əsası sağlamlıqdır. Alimlər siqaretin xərçəng, ürək xəstəliyi, insult və ağciyər xəstəlikləri kimi bir sıra müxtəlif xəstəliklərlə əlaqəsini aşkar ediblər. Orta hesabla siqaret çəkənlər çəkməyənlərdən on il tez ölür və müxtəlif xəstəliklərə yoluxmaq onların ömrünü qısaldır.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının apardığı bir araşdırma göstərdi ki, siqaret çəkənlər siqaret çəkməyənlərə nisbətən daha çox ağır simptomlara və koronadan ölümə məruz qalırlar. Siqaretin insanların ağciyərlərinə və tənəffüs sisteminə zərərli təsiri var.
Siqaret asılılığı həm psixi asılılıqdır, həm də zehni asılılıqdır. Bu gün mövcud olan müxtəlif üsulların köməyi ilə hər iki asılılıq növünü azalda bilərsiniz.
Siqaretin yaratdığı bütün sağlamlıq risklərinə baxmayaraq, dünyada insanların böyük bir faizi hələ də siqaret çəkir. İnsanların siqaret çəkmək istəməsinin səbəblərindən biri də siqaretin tərkibindəki nikotinin asılılıq yaratmasıdır. Amma bu çətinliklərə baxmayaraq, siqareti tərgitmək istəyən insanlara dəstək olmaq və kömək etmək üçün bir çox yol var.
Araşdırmalar göstərib ki, düzgün yanaşma ilə bu qeyri-sağlam vərdişi aradan qaldırmaq tamamilə mümkündür və bir az səy və yardımla bu zərərli vərdişdən birdəfəlik xilas ola bilərsiniz.
1. Vareniklin
Siqareti tərgitməyin bir yolu dərman istifadəsidir. Həkimlər adətən siqareti tərgitmək istəyən insanlara vareniklin təyin edirlər. Bu dərman dopaminin sərbəst buraxılmasını stimullaşdırır. Dopamin beyində insanı yaxşı hiss edən kimyəvi maddədir. Siqaret çəkmək və nikotinin bədənə daxil olması bədənə oxşar təsir göstərir. Amma bu hiss uzun sürmür və siqaret çəkən şəxs eyni hissi yenidən yaşamaq üçün bir daha siqaret çəkmək istəyir.
Siqareti atmaq istəyən insanlar adətən narahatlıq və depressiya yaşayırlar.
Beyində nikotin reseptorlarını bloklayaraq, vareniklin siqaret çəkmə ehtiyacını və nikotinin çəkilmə təsirlərini azaldır. Bəzi həkimlər əhval dəyişikliyini azaltmaq üçün bu dərmanla birlikdə nikotin yamaqları və antidepresanları da sınayırlar.
Adətən, bu dərman ən azı 12 həftə tövsiyə olunur. Unutmayın ki, həkim bu dərmanı və onun müvafiq dozasını təyin etməlidir və siz heç vaxt bu dərmanı özünüz qəbul etməməlisiniz.
2. Nikotinin əvəzedici terapiyası
Siqaretin tərkibindəki nikotin asılılığa gətirib çıxarır, buna görə də insanlar siqareti buraxdıqda xoşagəlməz simptomlar yaşayırlar. Nikotin əvəzedici terapiya (NRT) az miqdarda nikotini təmin edir və siqaretdən zərərli kimyəvi maddələri çıxarır.
Bu üsullar aşağıda qeyd olunan nikotinin çəkilməsinin bəzi əlamətlərini azaldır:
Siqaret çəkmək üçün güclü istək
Ürəkbulanma
Əllərin və ayaqların karıncalanması
Yuxusuzluq
Əhval dəyişikliyi
Konsentrasiyada çətinlik
NRT müalicələri aşağıdakı formalarda mövcuddur:
Saqqız çeynəmək
Nikotin yaması
Sprey
İnhalyasiya cihazları
Nikotin yaması olan yapışqan həkim resepti olmadan apteklərdə satılır. Bu yamalar nikotini yavaş-yavaş buraxır və bədən sərbəst buraxılan nikotini dəri vasitəsilə udur. Bir neçə həftə ərzində insanlar daha aşağı dozalı yamaqlar alır və bədənlərinin qəbul etdiyi nikotinin miqdarı tədricən azalır. Nəhayət, dozanı azaltmaqla artıq siqaret çəkmək həvəsi qalmır.
Bəzi insanlar gecə-gündüz nikotin yamaqlarından istifadə edir və müntəzəm nikotin dozası alırlar. Digərləri yalnız gündüz istifadə edir və gecə çıxarırlar. Ən yaxşı nəticə əldə etmək istəyirsinizsə, ondan düzgün istifadə üsulunu tövsiyə etmək üçün həkimə müraciət etməlisiniz.
Saqqız, pastil, inhalyasiya müalicəsi və s. kimi digər variantlar çox tez işləyir, lakin onların təsiri də qısamüddətlidir.
3. Elektron siqaret
Elektron siqaret insanlara tütündəki digər zərərli maddələri tənəffüs etmədən buxar vasitəsilə nikotini əldə etməyə imkan verən elektron cihazdır. Bəzi araşdırmalar göstərmişdir ki, elektron siqaretlər siqareti buraxmaq üçün çox təsirli ola bilər, çünki istehlak edilən nikotinin miqdarı zamanla azalır. Bu üsul nikotin əvəzedici terapiya kimi işləyir.
Bununla belə, elektron siqaretlərin başqa riskləri də ola bilər. Bu səbəbdən indi elektron siqaret əvəzinə nikotin əvəzedici müalicələrdən və ya dərmanlardan istifadə etmək tövsiyə olunur.
4. Koqnitiv davranış terapiyası (CBT)
Bilişsel davranışçı terapiya və ya qısaca CBT, insanlara faydasız vərdişləri dəyişdirməyə kömək edən məsləhət və ya danışıq terapiyası üsuludur.
Aparılan bir araşdırmada 20 həftəlik koqnitiv-davranışçı terapiyadan keçən 304 yetkin siqaret çəkənə baxıldı. Bu tədqiqatın nəticələri göstərdi ki, bu müalicə üsulu insanları siqaretdən uzaq durmağa həvəsləndirə və uzun müddət motivasiya edə bilər.
5. Hipnoterapiya və akupunktur
Bəzi insanlar siqareti buraxmaq üçün hipnoterapiya və ya akupunktur kimi üsullardan istifadə edirlər. Bu üsullar faydalı ola bilsə də, onların effektivliyi ilə bağlı məhdud tədqiqatlar aparılmışdır.
