Bitkilərin sağlam böyüməsi və inkişafı üçün müxtəlif qida elementlərinə ehtiyac var. Bu elementlərin çatışmazlığı bitkinin məhsuldarlığına və keyfiyyətinə ciddi təsir göstərə bilər. Gəlin birlikdə bitkilərdə qida çatışmazlığının əlamətlərini və onların həlli yollarını araşdıraq.
Bitkilərdə Qida Çatışmazlığının Əsas Səbəbləri
Bitkilərdə qida çatışmazlığının əsas səbəbləri bitkinin inkişafına təsir göstərən əsas təbii faktorlardır. Bura da torpaq, onun keyfiyyəti və strukturu, suvarılma və s. aiddir.
1) Torpaqda pH Səviyyəsi və Strukturu
Torpağın pH səviyyəsi bitkilərin qida maddələrini mənimsəməsində həlledici rol oynayır. Əksər bitkilər üçün optimal pH səviyyəsi 6.0-7.0 arasında olmalıdır.
Zəif strukturlu, həddindən artıq sıxlaşmış və ya eroziyaya uğramış torpaqlarda bitkilər lazımi qida maddələrini əldə edə bilmirlər.
2) Suvarma Problemləri
Həddindən artıq və ya kifayət qədər olmayan suvarma bitkilərin qida maddələrini mənimsəməsinə mane olur. Düzgün suvarma rejimi qida elementlərinin bitki tərəfindən mənimsənilməsi üçün vacibdir.
3) Azot Çatışmazlığı
Azot çatışmazlığının ilk əlamətləri adətən bitkinin aşağı yarpaqlarında görünür. Yarpaqlar saralır, böyümə zəifləyir və bitki cılızlaşır. Qoca yarpaqlar tədricən quruyur və tökülür. Bu, bitkinin daxilindəki azotun yeni böyüyən hissələrə doğru hərəkət etməsindən irəli gəlir.
4) Fosfor Çatışmazlığı
Fosfor çatışmazlığı olan bitkilərdə yarpaqlar tünd yaşıl və ya bənövşəyi rəng alır. Bitkilərin kök sistemi zəif inkişaf edir, çiçəkləmə və meyvə əmələ gəlməsi gecikir. Xüsusilə cavan bitkilər bu çatışmazlıqdan daha çox əziyyət çəkir.
5) Kalium Çatışmazlığı
Kalium çatışmazlığı zamanı yarpaqların kənarları qonurlaşır və quruyur. Yarpaqlar büzüşür və aşağıya doğru əyilir. Meyvələr kiçik qalır və keyfiyyəti aşağı düşür. Bitkilər xəstəliklərə və quraqlığa qarşı həssas olur.
6) Maqnezium Çatışmazlığı
Maqnezium çatışmazlığı özünü yarpaqların damarları arasında saralma ilə göstərir. Bu proses əsasən yaşlı yarpaqlarda başlayır və tədricən yuxarıya doğru irəliləyir. Bitkinin fotosintez qabiliyyəti zəifləyir və böyümə sürəti azalır.
7) Kalsium Çatışmazlığı
Kalsium çatışmazlığı bitkinin böyümə nöqtələrində və cavan yarpaqlarda özünü göstərir. Yarpaqlar deformasiyaya uğrayır, meyvələrdə çürümə müşahidə olunur. Xüsusilə pomidor və bibər kimi tərəvəzlərdə meyvə ucunda qara ləkələr əmələ gəlir.
8) Kükürd Çatışmazlığı
Kükürd çatışmazlığı olan bitkilərdə cavan yarpaqlar açıq yaşıl və ya sarı rəng alır. Bitkinin böyüməsi ləngiyir və gövdə nazikləşir. Bu çatışmazlıq azot çatışmazlığına bənzəyir, lakin əsas fərq ondadır ki, kükürd çatışmazlığı əvvəlcə cavan yarpaqlarda özünü göstərir.
9) Dəmir Çatışmazlığı
Dəmir çatışmazlığı bitkilərdə ən çox rast gəlinən mikroelement çatışmazlıqlarından biridir. Cavan yarpaqlarda damarlar yaşıl qalarkən yarpaq ayası saralır. Bu vəziyyət "xloroz" adlanır. Ciddi hallarda yarpaqlar tamamilə ağarır və quruyur.
10) Sink Çatışmazlığı
Sink çatışmazlığı zamanı yarpaqlarda xloroz əmələ gəlir, yarpaqlar kiçik və deformasiyaya uğramış olur. Buğumaraları qısalır və "rozetləşmə" baş verir. Meyvə ağaclarında meyvələr xırda qalır və yetişmə gecikir.
11) Bor Çatışmazlığı
Bor çatışmazlığı bitkilərin böyümə nöqtələrinin məhv olmasına səbəb olur. Meyvə və tərəvəzlərdə daxili çürümə və deformasiya müşahidə edilir. Çiçəkləmə və tozlanma prosesi pozulur.
Qida Çatışmazlığının Effektiv Müalicəsi
Bitkilərin qida maddəsi çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün müxtəlif həllər mövcuddur. Bu həllər həm orqanik, həm də kimyəvi üsulları əhatə edir.
1) Humus və Peyin
Humus və peyin torpağın keyfiyyətini artırır və qida maddələrini tədricən sərbəst buraxır. Bu, bitkilər üçün təbii və davamlı bir qida mənbəyidir.
2) Növbəli Məhsul Əkini
Məhsul növbələşdirmə ilə torpağın qida maddələrinə olan ehtiyacını tarazlamaq mümkündür. Bu üsul həmçinin torpaqda zərərvericilərin azalmasına kömək edir.
3) Gübrələr
Kimyəvi gübrələr bitkilərin qida maddəsi çatışmazlığını tez bir zamanda aradan qaldıra bilər. Lakin gübrə miqdarı və tətbiq üsulu diqqətlə seçilməlidir ki, torpaq zərər görməsin.
Yarpaqlara püskürdülən gübrələr, xüsusilə mikroelement çatışmazlığı üçün sürətli bir həll üsuludur. Bu metod ilə bitki qida maddələrini birbaşa udur.
Mineral gübrələr və onların əhəmiyyətini nəzərdən keçirin.
Bitkilərdə qida maddəsi çatışmazlığı həm bağbanlar, həm də fermerlər üçün ciddi bir problemdir. Erkən diaqnoz və doğru müalicə üsulları ilə bu problemləri həll etmək mümkündür. Torpağın keyfiyyətini artırmaq və bitkiləri düzgün qidalandırmaq, uzunmüddətli məhsuldarlıq və sağlamlıq təmin edir. Unutmayın, sağlam bitkilər sağlam torpaqda yetişir.
