Hazırda az qala hər 3 nəfərdən birində rast gəlinən, mədəni zondla müayinəsində diaqnoz olaraq təyin edilən ezofagit – mədə yanması, qıcqırma, qida borusuna yemək qalığı və mədə şirəsinin sıçraması ilə xarakterizə olunan qida borusu divarının iltibabi xəstəliyidir.
İlk öncə xəstələrin ciddi qəbul etmədiyi, sadəcə gəyirmə, yanma, qıcqırmadır deyib yan keçdiyi patologiya getdikcə dərinləşərək, iltihab sahəsi dərinləşir və məhz ezofagit gələcəkdə qida borusu xərçənginə səbəb ola bilir.
Foodinfo.az Medicina.az-a istinadən Azərbaycanda da geniş yayılmış bu xəstəliyin səbəbləri və əlamətlərini, eləcə də çıxış yolunu təqdim edir:
Qida borusu divarının iltihabının əsas səbəbi: reflüksdür. Həkimlərin QERX dediyi, qastroezofagel reflüks xəstəliyi qida borusu ilə mədə arasında qida ötürülməsinin pozulmasıdır. Normada qida həzm sistemində bir istiqamətdə getməlidir: qida borusudan mədəyə, ordan bağırsağa və s.
Bu orqanların hərəsinin fərqli turşu mühiti var. Mədə şirəsini mədədə tutub saxlayan dairəvi əzələ-sfinkterdir. Əgər sfinkter hər hansı səbəbdən zəifləsə, funksiyasını icra edə bilməsə, mədə turşusu geri qida borusuna axıb düşür. Bu şirə isə parçalayıcı xassəyə malik olduğundan, selikli qişanı aşılayır, yandırır, iltihabi ocaq yaradır, yaralayır.
Xəstəlik hətta uşaq və gənclərdə də rast gəlinir. Bəzən körpələrdə anadangəlmə həmin əzələnin tam inkişaf etməməsi nəticəsində yaranır.
Getdikcə dərinləşən reflüks yaşlı insanlarda xroniki hala keçib, yeməkdən sonra, gecələr və səhər yuxudan oyanan kimi güclü yanğı, ürəkbulanma, qıcqırma, hətta qaytarma kimi tutmalarla xəstəni incidir.
Digər səbəblər:
-Qida borusunun travması, yad cismin düşməsi
-Yandırıcı maddələr içilməsi: spirt, sirkə, dərman, kimyəvi maddə
-Allergiya – xüsusən balıq, süd, bal kimi məhsullara allergiyası olanlar bu qidaları yedikcə qida borusu zədələnir
-Bakteriya mənşəli infeksion ezofagit – göbələk, virus, bakteriyaların həzm sisteminə düşməsi
-Ezofagit digər ağır xəstəliklərin fonunda sürətlə inkişaf edir: diabet, onkologiya, QİÇS, hepatit və s.
-Bir çox dərman və antibiotiklərin uzun müddət istifadəsi: aspirin, tetrasikln, ibuprofen. Dərman içəndə onu çox su ilə tez udmaq lazımdır.
-Yanlış qidalanma səbəbi: daha çox yağlı, qızardılmış, turş, duzlu qidalar yeyənlərdə, çox isti çay içənlərdə, aşılayıcı qazlı içkilər, spirtli içkilər içənlərdə yaranır
Ezofagit xəstəliyi olanların qısa müddət sonra mədəaltı vəzi, 12 barmaq bağırsağı, mədəsi, qaraciyəri əziyyət çəkir.
Əsas əlamətləri:
-Udmada çətinlik
-Mədə arxası, ürək tərəfdə yandırıcı ağrı
-Qida borusunda sıxılma, düyün hissi
-Quru öskürək, səsin dəyişməsi
-Səhərlər ürəkbulanma
Müayinə:
Bu kimi əlamətlərdə qastroenteroloqa yazılıb, zondla müayinə olunmaq lazımdır. O zaman həkim açıq-aydın bütün qida borusunun və əzələnin vəziyyətini görəcək. Ən təhlükəli məqam həmin hissənin maliqnizasiyasıdır. Zədələnmiş nahiyəda yara dərinləşib, alt toxumaları zədələyib xərçəngə çevrilir.
Müalicə:
Ezofagitin növündən asılı olaraq dərman müalicəsi yazılır, pəhriz təyin edilir. Ağır hallarda əzələnin bərpası üçün əməliyyat tələb oluna bilər.
