Tanınmış nevroloq Robert Sapolski hesab edir ki, azad iradə mövcud deyil. Foodinfo.az xəbər verir ki, bu barədə “Los Angeles Times” yazır.

Sapolski onilliklər boyu tədqiqatlara sərf edib və sonda taleyin varlığına əmin olub. Onun fikrincə, insanlar öz hərəkətlərini şüurlu şəkildə idarə edə bilmirlər və onların qərarları və hərəkətləri əvvəlcədən müəyyən edilir. O, oktyabrda nəşr olunan yeni kitabında öz tapıntılarını açıqlayıb.

Sapolskinin fikrincə, ayrı-ayrı neyronlara nəzər salsanız, onların hər birinə sizdən asılı olmayan amillərin təsir etdiyi aydın olur. Eyni şey makro səviyyədə baş verir. Alimlər yaxşı bilirlər ki, aclıq, qorxu, stress və bir çox başqa səbəblərə görə davranış kəskin şəkildə dəyişə bilər. Çox vaxt insanlar onları bu və ya digər qərara nəyin sövq etdiyini belə başa düşmürlər. Nəticədə onların seçimi, Sapolskinin fikrincə, şüurlu adlandırıla bilməz.

Alimin fikrincə insanların öz hərəkətləri üzərində nəzarəti olmadığı üçün onları günahlandırmaq ədalətsizlikdir. Məsələn, onun nöqteyi-nəzərindən sərxoş halda piyadanı vuran sürücü ilə infarkt keçirərək qəza törədən sürücü və ya camaata atəş açan şəxslə onun qurbanları arasında heç bir fərq yoxdur. Onların hamısı öz istəkləri ilə deyil, baş verənlərə nəzarət edə bilmirlər.

Dünyamızı daha ədalətsiz edən, insanları idarə edə bilmədiyi şeylərə görə mükafatlandırmaq və cəzalandırmağımızdır. Bizim azad iradəmiz yoxdur. Bizə olmayan bir şeyi aid etməyi dayandırın.

Sapolskinin əksər həmkarları onun iradə azadlığı və insanların hərəkətlərinin əvvəlcədən müəyyən edilməsi ilə bağlı fikirlərini bölüşmürlər.

Leyla