Unutqanlıq, insanın məlumatı yadda saxlamaq və ya tanımaq qabiliyyətinin müvəqqəti və ya daimi azalmasına aiddir. Hər kəs zaman-zaman unutqanlıqla qarşılaşa bilər, lakin bəzi hallarda bu vəziyyət xroniki hala gələ bilər və həyat keyfiyyətinə təsir edə bilər. Unutqanlığın müxtəlif növləri və səbəbləri ola bilər.
Səbəblər:
Stress və Anksiyete: Yüksək stress səviyyələri və narahatlıq idrak funksiyalarına təsir edərək unutqanlığa səbəb ola bilər.
Yuxu problemləri: Qeyri-kafi və ya nizamsız yuxu yaddaşa və konsentrasiyaya mənfi təsir göstərə bilər.
Yaşlanma: Yaşlandıqca fərdlər tez-tez yaddaşlarında və idrak performanslarında təbii azalma ilə qarşılaşa bilərlər.
Qidalanma: Vitamin və mineral səviyyələrinin aşağı olması, xüsusilə B12 vitamini çatışmazlığı unutqanlıqla əlaqələndirilə bilər.
Dərmanlar: Bəzi dərmanlar unutqanlıq kimi yan təsirlərə səbəb ola bilər.
Hormonal dəyişikliklər: Xüsusilə hamiləlik və ya menopoz zamanı hormonal dəyişikliklər idrak funksiyalarına təsir edə bilər.
Unutqanlığın növləri:
Ani unutqanlıq: Qəfil unutqanlıq.
Müvəqqəti unutqanlıq: Müəyyən bir müddət ərzində yaşanan müvəqqəti unutqanlıq, adətən stress və ya sıx iş rejimi səbəbiylə yaşanır.
Xroniki unutqanlıq: Uzun müddət davam edən və həyat keyfiyyətinə təsir edən unutqanlıq.
İdarəetmə strategiyaları:
Sağlam həyat tərzi: Daimi məşq, balanslaşdırılmış qidalanma və adekvat yuxu idrak funksiyalarına müsbət təsir göstərə bilər.
Zehni məşqlər: Zehni fəaliyyətlər və idrak məşqləri yaddaşı və konsentrasiyanı yaxşılaşdıra bilər.
Stressin idarə edilməsi: Stresslə mübarizə üsulları unutqanlıq riskini azalda bilər.
Yaxşı qidalanma: Omeqa-3 yağ turşuları olan qidalar beyin sağlamlığını dəstəkləyə bilər.
Dərman yoxlanışı: Əgər unutqanlıq dərmanın yan təsiri olaraq ortaya çıxarsa, həkimə müraciət etmək vacibdir.
Unutqanlıq həyat tərzi dəyişiklikləri, koqnitiv məşqlər və lazım gəldikdə peşəkar yardımla idarə oluna bilər. Bununla belə, davamlı və ya əhəmiyyətli unutqanlıq hallarında həkimə müraciət etmək vacibdir. Bu vəziyyət əsas sağlamlıq probleminin əlaməti ola bilər və erkən diaqnozla idarə oluna bilər.
