Zəhərlənmələr niyə artıb?
İctimai İaşə obyektlərində (restoran ,kafe, dönərxanalar, şadlıq sarayı və s.) baş verən zəhərlənmələrə ən başlıca səbəb, sanitar qaydalara uyğun olmadan hazırlanan qida məhsullarıdır.İlk növbədə mənşəyi məlum olmayan yerdən alınan ət məhsulları,(tam əmin olmaq lazımdır ki, kəsilən heyvan sanitar qaydalara uyğun kəsilir,baytar həkimlər tərəfindən yoxlanılır və satılır) məhsulun təzə olmaması, düzgün texnalogiya ilə emal olunmaması və bundan əlavə, məhsul nə qədər təzə olsada,emal zamanı ət və ət məhsullarının düzgün olmayan otaq temperaturunda emal olunması,otaq temperaturunda açıqda saatlarla qalması,yeməyin normalara uyğun temperaturda mühafizə edilməməsi.Qida məhsullarının,”Bişirilməsi” “Soyudulması” “İsidilməsi” və “Təqdimatına” texnoloji baxımdan diqqət olunmaması və dərin dondurucudan çıxarılan məhsulların texnologiya qaydalarına əməl olunmadan və düzgün şəraitdə, normalara uyğun dərəcədə buzunun açılmaması və s. Əgər həkim səhv edərsə bir insanı, aşpaz səhv edərsə, onlarla, yüzlərlə insanı zəhərləyə və ya öldürə bilər.Məhz buna görə də İctimai iaşə obyektlərinin sahibləri bu kimi hallara diqqət etməli, professional ustalar və şeflər ilə işləməlidirlər.
Suşi zəhərlənmələrinin başlıca səbəbi isə,sanitar qaydalara uyğun emal olunmamış çiy balıqda ola bilər. Çiy balıq ilə hazırlanmış bir suşi istehlak etmək, müxtəlif bakteriya və parazitlərin orqanizmə daxil olma riski yaradır.Çiy balıqdan hazırlanmış suşidə və düzgün emal olunmamış dəniz məhsullarında aşkar olunan Salmonella,müxtəlif Vibrio bakteriyaları, Anisakis və Diphylobothrium parazitləri daxildir.Bundan əlavə balıqlarda dəniz çirkliliyi səbəbindən civə kimi ağır metallar və digər toksinlər qida zəhərlənməsinə səbəb ola bilər.
Tuna, qılıncbaligi, naqqa, köpək balığında civə yüksək səviyyədədir.
Salmon, ilan balığı, alabalıq, və ahtapot kimi dəniz məhsullarında civə nadir hallarda rast gəlinir.Suşimenlər az riskli dəniz məhsulları istehsal edərək bu riski azalda bilərlər.
Zəhərlənməyə digər səbəb ev şəraitində hazırlanan turşular,kompotlar və ya konservləşdirilmiş hər hansısa məhsullarda ola bilər və belə zəhərlənmələrlə bağlı yaranan xəstəlik “botulizm” adlanır. Botulizm müxtəlif tipli bakteriyalar və onların güclü ekzotoksinləri ilə törədilən ağır qida toksikoinfeksiyasıdır ( zəhərlənməsidir ). Mikrobla çirklənmiş torpaqdan yaxşı təmizlənməmiş meyvə və tərəvəzlər konservləşdirildikdən sonra sporlar vegetativ formaya kecir və toksin ifraz etməyə başlayır. Son illər botulizmlə zəhərlənməyə səbəb ancaq ev şəraitində konservlşdirilən qidalar olur.Bu riskdən azad olmaq üçün, konservləşdirilmək məqsədi ilə aldığımız meyvə və tərəvəzlər təzə olmalı,çatlaq,çürük və sapı üstündə olmamalıdır.Meyvə və tərəvəzlər axar su altında təmiz yuyulmalı və isti qaynar suda strelizə olunmuş şüşə qablarda bağlanmalıdır həmçinin sərin,quru və qaranlıq şəraitdə mühafizə olunmalıdır. Çox vaxt istehlakçılar turşu almaq üçün mağazaya,bazara da üz tuturlar və bunun üçün diqqət olunmalı məqamlar da var. İlk növbədə açıqda satılan turşulardan uzaq durmaq lazımdır. Çünki açıq şəraitdə satılan turşuların üstünə kənardan çirkli tozun hopması, istehlakçıların turşunun dadına baxmaq məqsədi ilə əllə toxunmaları və.s mikroorqanizmlərin çoxalmasına səbəb olur ki buda zəhərlənmə ilə nəticələnir.Plastik qablarda satılan turşuları istehlak etmək də təhlükəli sayılır beləki plastik qabın bir neçə dəfə istifadə edilməsi, turşunun tərkibində olan aşılayacı maddənin qabın tərkibində olan zəhərli maddəyə qarışması zəhərlənməyə səbəb olur və buna görə də plastik qablarda satılan şorabalardan uzaq durmaq lazımdır. Mağazadan alacağımız turşuların qapağına diqqət etmək lazımdır ki, ağzı şişmiş və ya deformasiyaya uğramış olmasın və bununla yanaşı turşunun qabının üzərindəki bütün məlumatları dəqiq oxumaq lazımdır.
Azərbaycan milli kulinariya assosiasiyasının idarə heyətinin üzvü, Qida Texnoloqu, Ağa Salamov
Zəhərlənmələr niyə artıb?
İctimai İaşə obyektlərində (restoran ,kafe, dönərxanalar, şadlıq sarayı və s.) baş verən zəhərlənmələrə ən başlıca səbəb, sanitar qaydalara uyğun olmadan hazırlanan qida məhsullarıdır.İlk növbədə mənşəyi məlum olmayan yerdən alınan ət məhsulları,(tam əmin olmaq lazımdır ki, kəsilən heyvan sanitar qaydalara uyğun kəsilir,baytar həkimlər tərəfindən yoxlanılır və satılır) məhsulun təzə olmaması, düzgün texnalogiya ilə emal olunmaması və bundan əlavə, məhsul nə qədər təzə olsada,emal zamanı ət və ət məhsullarının düzgün olmayan otaq temperaturunda emal olunması,otaq temperaturunda açıqda saatlarla qalması,yeməyin normalara uyğun temperaturda mühafizə edilməməsi.Qida məhsullarının,”Bişirilməsi” “Soyudulması” “İsidilməsi” və “Təqdimatına” texnoloji baxımdan diqqət olunmaması və dərin dondurucudan çıxarılan məhsulların texnologiya qaydalarına əməl olunmadan və düzgün şəraitdə, normalara uyğun dərəcədə buzunun açılmaması və s. Əgər həkim səhv edərsə bir insanı, aşpaz səhv edərsə, onlarla, yüzlərlə insanı zəhərləyə və ya öldürə bilər.Məhz buna görə də İctimai iaşə obyektlərinin sahibləri bu kimi hallara diqqət etməli, professional ustalar və şeflər ilə işləməlidirlər.
Suşi zəhərlənmələrinin başlıca səbəbi isə,sanitar qaydalara uyğun emal olunmamış çiy balıqda ola bilər. Çiy balıq ilə hazırlanmış bir suşi istehlak etmək, müxtəlif bakteriya və parazitlərin orqanizmə daxil olma riski yaradır.Çiy balıqdan hazırlanmış suşidə və düzgün emal olunmamış dəniz məhsullarında aşkar olunan Salmonella,müxtəlif Vibrio bakteriyaları, Anisakis və Diphylobothrium parazitləri daxildir.Bundan əlavə balıqlarda dəniz çirkliliyi səbəbindən civə kimi ağır metallar və digər toksinlər qida zəhərlənməsinə səbəb ola bilər.
Tuna, qılıncbaligi, naqqa, köpək balığında civə yüksək səviyyədədir.
Salmon, ilan balığı, alabalıq, və ahtapot kimi dəniz məhsullarında civə nadir hallarda rast gəlinir.Suşimenlər az riskli dəniz məhsulları istehsal edərək bu riski azalda bilərlər.
Zəhərlənməyə digər səbəb ev şəraitində hazırlanan turşular,kompotlar və ya konservləşdirilmiş hər hansısa məhsullarda ola bilər və belə zəhərlənmələrlə bağlı yaranan xəstəlik “botulizm” adlanır. Botulizm müxtəlif tipli bakteriyalar və onların güclü ekzotoksinləri ilə törədilən ağır qida toksikoinfeksiyasıdır ( zəhərlənməsidir ). Mikrobla çirklənmiş torpaqdan yaxşı təmizlənməmiş meyvə və tərəvəzlər konservləşdirildikdən sonra sporlar vegetativ formaya kecir və toksin ifraz etməyə başlayır. Son illər botulizmlə zəhərlənməyə səbəb ancaq ev şəraitində konservlşdirilən qidalar olur.Bu riskdən azad olmaq üçün, konservləşdirilmək məqsədi ilə aldığımız meyvə və tərəvəzlər təzə olmalı,çatlaq,çürük və sapı üstündə olmamalıdır.Meyvə və tərəvəzlər axar su altında təmiz yuyulmalı və isti qaynar suda strelizə olunmuş şüşə qablarda bağlanmalıdır həmçinin sərin,quru və qaranlıq şəraitdə mühafizə olunmalıdır. Çox vaxt istehlakçılar turşu almaq üçün mağazaya,bazara da üz tuturlar və bunun üçün diqqət olunmalı məqamlar da var. İlk növbədə açıqda satılan turşulardan uzaq durmaq lazımdır. Çünki açıq şəraitdə satılan turşuların üstünə kənardan çirkli tozun hopması, istehlakçıların turşunun dadına baxmaq məqsədi ilə əllə toxunmaları və.s mikroorqanizmlərin çoxalmasına səbəb olur ki buda zəhərlənmə ilə nəticələnir.Plastik qablarda satılan turşuları istehlak etmək də təhlükəli sayılır beləki plastik qabın bir neçə dəfə istifadə edilməsi, turşunun tərkibində olan aşılayacı maddənin qabın tərkibində olan zəhərli maddəyə qarışması zəhərlənməyə səbəb olur və buna görə də plastik qablarda satılan şorabalardan uzaq durmaq lazımdır. Mağazadan alacağımız turşuların qapağına diqqət etmək lazımdır ki, ağzı şişmiş və ya deformasiyaya uğramış olmasın və bununla yanaşı turşunun qabının üzərindəki bütün məlumatları dəqiq oxumaq lazımdır.
Azərbaycan milli kulinariya assosiasiyasının idarə heyətinin üzvü, Qida Texnoloqu, Ağa Salamov
