Suyun son istifadə tarixinin olması maraqlı səslənsə də, bu, adətən suyun içində olduğu qablaşdırma ilə əlaqədardır. Foodinfo.az xəbər verir ki, müəyyən müddətdən sonra plastik qablaşdırmadan suya bəzi maddələrin daxil olması ehtimalı olduğu üçün suya son istifadə müddəti verilir.

İstifadə müddəti bitmiş su içmək zərərlidirmi?

Bu sualın cavabı suyun qablaşdırılması və saxlanma şəraiti ilə sıx bağlıdır. Uyğun olmayan şəraitdə saxlanılan suyun dadı pisləşə və tərkibində zərərli maddələr ola bilər.

Suyun dadının pisləşməyə başlaması ilə suyun insan sağlamlığına xələl gətirəcək bir vəziyyətə çevrilməsi arasındakı fərqi bilmək də faydalıdır.

Suyun dadı pis görünməyə başlayanda bunun səbəbi adətən şüşə xarab olmağa başlayır və mikroskopik kimyəvi maddələr suya girir. Bu kimyəvi maddələr suyun dərman, xlor və ya ozon kimi dadına səbəb ola bilər.

Sadəcə su ilə təmasda olduğu üçün belə, hər şüşədən bəzi kimyəvi maddələr “suya keçir”. Bu kimyəvi maddələrin bəziləri digərlərindən daha zərərlidir. Buna misal olaraq mədə və bağırsaqlarınıza zərər verə bilən kimyəvi maddə olan surma və endokrin sisteminizi poza bilən ftalat efirlərini göstərmək olar.

Şüşə butulkalar isə plastikdən daha az antimon və ftalat efirləri buraxır. Lakin su şüşələrinin əksəriyyəti polietilen tereftalat (PET) adlanan plastikdən hazırlanır ki, bu da hər hansı ümumi şüşə materialının ən çox antimonunu buraxmağa meyllidir.

Bununla belə, hətta PET butulkalar da tərkibindəki suyu zəhərli etmək üçün kifayət qədər kimyəvi maddə buraxa bilməz. Zamanla su və şüşə kimyəvi tarazlığa çatır və şüşədən suya kimyəvi keçid yavaşlayır. Buna görə də su tez-tez kimyəvi birləşmələrin izlərini ehtiva edir.

Suyunuzu saxladığınız qablaşdırma da suyun dadına təsir edir. Mütəxəssislərin fikrincə, plastik qablaşdırma bir qədər keçiricidir, yəni hava molekulları şüşənin içi və xarici hissəsi arasında keçə bilir.

Məsələn, şüşədəki suyu boya qutusunun və ya lavabonun açarının yanında saxlasanız, bu kimyəvi maddələrdən olan uçucu maddələr şüşəyə daxil olaraq suyun dadına təsir edə bilər.

Elmi araşdırmalar göstərir ki, istifadə müddəti bitmiş suda kimyəvi maddələrin miqdarı adətən ABŞ Qida və Dərman İdarəsi (FDA) tərəfindən müəyyən edilmiş limitlərdən aşağı olur. Təbii ki, bu, yalnız suyunuzu sərin, qaranlıq yerdə saxladığınız halda tətbiq edilir.

Suyun temperaturu yüksəldikcə otaq temperaturunda olan sudan daha çox kimyəvi maddələri həll edə bilər. Tədqiqatlar göstərir ki, 30 dərəcədən yuxarı temperaturda PET şüşələr çox yüksək miqdarda ftalat efirləri buraxa bilər. 60 dərəcədən yuxarı olan butulkalar da təhlükəli miqdarda antimon buraxa bilər.

Xülasə, soyuducudan saxlama müddəti bitmiş suyu istehlak etmək təhlükəsiz olsa da, eyni şeyi isti gündə avtomobilinizdə və ya günəşli rəfdə qalan su üçün söyləmək olmaz.

Nadir olsa da, suda mikroblar yarana bilər!

Nadir hallarda, vaxtı keçmiş suyun pis dadına mikroblar (mikroorqanizmlərdən) səbəb ola bilər. Şişelenmiş su şirkətləri məhsulların təhlükəsiz və sağlam olmasını təmin etmək üçün lazımi qayğı göstərsələr də, çox nadir hallarda da olsa, bəzi qəzalar baş verə bilər.

Məsələn, 2016-cı ilin aprelində İspaniyanın bəzi ticarət ofislərinə Norovirusla yoluxmuş qablaşdırılmış bulaq suyu paylanılıb. 4000-dən çox insanda çirklənmiş bulaq suyu səbəbindən qusma və qızdırma kimi qastroenterit simptomları yaranıb.

Viruslardan başqa maya, kif və bakteriya kimi mikroorqanizmlər də qablaşdırma zamanı və ya qablaşdırma zamanı su şüşələrinə daxil ola bilər. Qısa müddətdə bir şüşə su istehlak etdiyiniz zaman mikrobların çoxalmaq üçün kifayət qədər vaxtı olmayacaq. Ancaq bir şüşəni uzun müddət günəş işığında qoysanız, onların çoxalması üçün uyğun şərait təmin etmiş olarsınız.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, çirklənmiş su küflü və ya palçıqlı suya bənzər və ya turş dadı ola bilər. Bu halda butulkaların ağzında nazik, yapışqan kimi film təbəqəsi görünə bilər.

Əgər içdiyiniz suyun dadı “bataqlıq”dırsa, sizi xəstə edə bilər. Xəstəliyin nə qədər şiddətli olacağı immunitet sisteminizdən və suda hansı mikrobların olduğundan asılıdır. Bəzi mikroblar qızdırma və ya mədə narahatlığına səbəb ola bilər, bəzi mikroblar isə bir insanı xəstəxanaya yerləşdirmək üçün kifayət qədər şiddətli ishala səbəb ola bilər.

İstifadə müddəti bitmiş su ilə nə etmək olar?

Bitkilərinizə və ya ev heyvanlarınıza vaxtı keçmiş su verməyi düşünə bilərsiniz, lakin öz sağlamlığınız üçün narahat olmanıza səbəb olan kimyəvi maddələr də onları xəstələndirə bilər.

Suyun çirkləndiriciləri təmizləyən aktivləşdirilmiş kömür filtrindən keçirərək istifadə edilməsi nəzəri cəhətdən ağlabatan, lakin bir çox insanın həyata keçirə bilməyəcəyi praktiki olmayan bir fikirdir.

Nurlan